0Μάστορας της παραίσθησης και μέγιστος παραμυθάς, ο Ρομπέρτο Μπολάνιο αφορμάται από την εισβολή του στρατού στο Αυτόνομο Εθνικό Πανεπιστήμιο του Μεξικού, τον Σεπτέμβρη του 1968. Η παραβίαση του ασύλου ήταν η προειδοποιητική επιχείρηση: λίγες ημέρες μετά, πριν την έναρξη της Ολυμπιάδας, η απολυταρχική κυβέρνηση του Δίας Ορδάς θα προωθούσε ελεύθερους σκοπευτές πάνω από την τεράστια διαδήλωση στη συνοικία Τλατελόλκο και δεκάδες νεκροί θα γέμιζαν την πλατεία των Τριών Πολιτισμών.
Στο καταλυμένο πανεπιστήμιο και ενώ στρατιώτες συλλαμβάνουν φοιτητές και καθηγητές, η Αουξίλιο Λακουτύρ εγκλωβίζεται στην τουαλέτα του 4ου ορόφου και περνά δώδεκα ημέρες εκεί, φοβούμενη να εγκαταλείψει την κρυψώνα της. Όλο αυτόν τον καιρό συλλογίζεται και φαντασιώνει υπό την πνευματική καθοδήγηση του συγγραφέα. Από εδώ και πέρα το λόγο έχει η αισθητική των φράσεων, ο σουρεαλισμός αλλά και ο μαγικός ρεαλισμός -η Αουξίλιο Λακουτύρ είναι η Μητέρα της Μεξικάνικης ποίησης.
Ο μπορχικός Μπολάνιο απογειώνει την πρωταγωνίστρια σε παράλληλα και αλληλοτεμνόμενα σύμπαντα παρέα με φανταστικούς και αληθινούς ποιητές και λογοτέχνες. Περισσότερο, όμως, την μπλέκει με τον Αρτούρο Μπελάνο που είναι ο ίδιος ο συγγραφέας, χαρακτήρας που έχει εμφανισθεί και σε προηγούμενα έργα του, όπως βέβαια και η Λακουτύρ για να φανεί πως η γραφή είναι μια συνεχής διεργασία ανάμεσα στα αυτοτελή έργα.
Ο Μπολάνιο αποτελεί τον κύριο εκφραστή της νέας γενιάς λατινοαμερικανών λογοτεχνών, -νέας, σχετικά με τα ιερά τέρατα, Μπόρχες και Μάρκες που έδρασαν τις δεκαετίες '50- '60. Θεωρείται κεντρικός εκπρόσωπος της λεγόμενης «λογοτεχνίας της εκκεντρικότητας» αλλά και του προηγηθέντος υπορεαλιστικού ποιητικού κινήματος, στο Μεξικό, που ίδρυσε μαζί με τον Μάριο Σαντιάγο.
Περισσότερο ντανταϊστής από τους ομότεχνούς του -ίσως ο Αργεντινός Σεσάρ Άϊρα Βαράμο να τον συναγωνίζεται- εστιάζει ενίοτε τις αφορμές του σε πολιτικά γεγονότα, όπως έκανε και στο «Μακρινό Αστέρι» με τον Χιλιανό βασανιστή Αλβέρτος Ρουίς- Τάγλε, για να μιλήσει βιωματικά και να πλέξει το φανταστικό γαϊτανάκι των καταστάσεων του. Διότι, ενόσω η Αουξίλιο είναι παγιδευμένη στη τουαλέτα του πανεπιστήμιου η σκέψη της παραληρεί, απογειώνεται και εισχωρεί στις νύχτες της πόλης του Μεξικού, στα μπαράκια και στα κακόφημα μέρη, συναντά ποιητές και ζωγράφους, ηρωϊκές μορφές, σαλούς και «πούστηδες». Κοιμάται με διάφορους και μπλέκει σε καυγάδες και σε όνειρα δικά της και άλλων ενώ κατεβαίνει όλο και πιο χαμηλά την κοινωνική κλίμακα.
Καθόλου τυχαία πορεία καθώς και ο Μπολάνιο, πλάνητας για μεγάλο διάστημα της ζωής του, έκανε δεκάδες δουλειές -σερβιτόρος, λαντζέρης, νυχτοφύλακας, σκουπιδιάρης και βαστάζος μερικές από αυτές. Γράφει εκ πείρας εκφράζοντας αισθητικά το μικρό και ταπεινό ενώ το εμβαπτίζει στην φωτιά της ποιητικής έκφρασης. Μια συνεχής εναλλαγή εικόνων και καταστάσεων, γνωστά ονόματα, επινοημένα ονόματα και άλλα, ελαφρώς παραποιημένα, ο μπορχικός λαβύρινθος είναι πάντοτε παρών.
Τόσα πολλά σε τόσο λίγο, είναι, μάλλον, η πιο δόκιμη έκφραση όσον αφορά στην λογοτεχνική προσφορά του Μπολάνιο. Πέθανε το 2003 έχοντας ήδη στο ενεργητικό του τέσσερεις συλλογές διηγημάτων, έντεκα μυθιστορήματα και πέντε ποιητικές συλλογές με τον κύριο κορμό του έργου του να έχει εκδοθεί την τελευταία του δεκαετία.
Αντώνης Ν. Φράγκος
